„Nie praca niszczy, lecz zmartwienie.” Przysłowie rumuńskie

Zacznijmy od tego, czym jest stres. To „nieswoista reakcja organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania”, Stres jest aktywnym działaniem ustroju na stawiane mu zagrożenia i wyzwania. Są to codzienne typowe i nietypowe sytuacje, na które człowiek jest narażony. Inaczej mówiąc stres to relacja pomiędzy możliwościami jednostki (realnymi jak i wyobrażeniowymi) a wymogami sytuacji. Charakteryzuje się brakiem równowagi.

Przyczyną stresu jest stresor ; np. diagnoza ciężkiej choroby, wypadek samochodowy, rozwód.

Czy jakieś zdarzenie będzie dla nas stresujące czy tylko będzie wyzwaniem i motorem do działania, zależy od naszej interpretacji (mapy świata). Dla jednej osoby utrata pracy może stanowić przyczynę do depresji, dla innej motywację do zwiększonego poszukiwania lepszej. („I tak była tam fatalna atmosfera i miałam odejść”).

Reakcja stresowa jest naturalną funkcją życiową, która jest typowa nie tylko dla człowieka, ale także dla zwierząt. Daje nagły przypływ siły i mobilizację do ucieczki, (np. podczas napadu na ulicy). Dziś stres jest nieodłącznym elementem życia i nasz organizm nie jest przystosowany do takiej dawki. Kiedyś była to reakcja „walcz lub uciekaj”, po czym sytuacja stresowa kończyła się i organizm wracał do spokoju i wytchnienia. Obecnie po wyjściu ze stresującej pracy idziemy ulicą, gdzie jesteśmy świadkami wypadku samochodowego i wracamy do domu, w którym mieszkamy ze znienawidzoną teściową. Stres towarzyszy nam wiele godzin w ciągu dnia.

Rodzaje stresu: – stres psychiczny: nadmierne wymagania, lęk, że się nie sprosta zadaniu, brak czasu, pośpiech, utrata kontroli,
– stres społeczny: konflikty, samotność, nieprawidłowa komunikacja, śmierć,
– stres fizyczny: hałas, oświetlenie, zanieczyszczenie środowiska.

Fazy stresu:

Reakcja alarmowa: mobilizacja wszystkich sił do działania,

Reakcja odporności, przystosowania i adaptacji: organizm nauczył się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić sobie ze stresorem,

Reakcja wyczerpania: stres trwa zbyt długo lub jest zbyt intensywny. Rezultatem jest osłabienie odporności, pojawiające się zmiany fizjologiczne (tzw.somatyzacja, czyli w sytuacji zagrożenia boli nas serce lub kłuje w żołądku), kolejno dochodzi do zmian patologicznych na poziomie komórkowym. W ostateczności może dojść do zawału mięśnia sercowego, chorób układu oddechowego (astma), chorób dermatologicznych (nie poddające się żadnemu leczeniu wykwity skórne i zapalenia) i nawet nowotworu, którym zajmiemy się osobno. To jest uogólnione pobudzenie całego organizmu prowadzące do stresu przewlekłego lub nawet śmierci.

Podczas stresu są wydzielane hormony:

Adrenalina, która powoduje przyspieszenie rytmu serca i wzrost ciśnienia tętniczego (mam większą siłę do ucieczki),

Kortyzol, który blokuje odporność organizmu (nie czuję skaleczenia i bólu rany podczas walki). Eustres, co to takiego?

To stres motywujący, mobilizujący pozytywnie do działania.

Dystres, co to takiego?
To z kolei stres destrukcyjny, który trwa długo i ma duże nasilenie. To właśnie ten rodzaj stresu, który może zrobić spustoszenie w naszym organizmie. Dystres jest reakcją organizmu na zagrożenie, utrudnienie lub niemożność realizacji ważnych celów i zadań człowieka, pojawia się w momencie zadziałania bodźca (stresora).

„Nic nie jest dobre czy złe, jeno myślenie czyni je takim”

Szekspir

Sposób reakcji na stres zależy od bardzo wielu czynników natury fizjologicznej, psychicznej, środowiskowej, finansowej i innych.

Reakcja na stres:
Ciało: pocenie się, suchość w ustach, napięcie mięśni, kołatanie serca, ucisk w brzuchu, zwiększone łaknienie lub odwrotnie jego brak, problemy ze snem.
Umysł: złość, brak koncentracji, zachwianie poczucia własnej wartości, lęk, samotność, konflikty, nałogi.

Skutki
Stres krótkotrwały jest motorem do działania i mobilizuje. Stres długi wyniszcza, prowadzi do depresji, lęków, zaniżenia poczucia własnej wartości, apatii, obniża odporność układu immunologicznego. Poprzez zmiany biochemiczne (nadmierne wydzielanie noradrenaliny) i osłabienie układu immunologicznego dochodzi do powstania choroby przewlekłej.

Dystres pojawia się także podczas trwania negatywnych emocji. To nienawiść, rozpacz, brak perspektyw, niechęć do życia, życie bez celu i sensu, życie wyłącznie dla innych, brak miłości.

Zapobieganie:
Ćwiczenia fizyczne, nieważne, jakiego rodzaju. Rób, co lubisz; pływaj, biegaj, gimnastykuj się, tańcz, chodź na siłownię czy aerobik. To, że uprawianie sportu jest przydatne dla zdrowia – wszyscy wiedzą. Gorzej z relaksem psychicznym. To dziedzina ciągle lekceważona. Zajmij się tym, co cię pasjonuje i sprawia przyjemność. Naucz się relaksacji. To nie musi być medytacja w wydaniu buddyjskim, to może być słuchanie koncertu muzyki klasycznej czy relaksacyjnej. Każdy kontakt ze sztuką może być relaksem i odprężeniem dla umysłu. Dobrze byłoby poświęcić czas na własne poznanie i rozwój osobisty. Umiejętność odpowiedzi na pytania, dlaczego się zachowuję w określony sposób, poznanie własnych motywacji i wgląd w siebie to niesłychanie cenna wiedza. Wiedza, która w konsekwencji nauczy nas spokoju, pewności, wiary we własne siły i panowania nad stresem.

Alicja

W czasie jednej z tatrzańskich wypraw prof. Tytus Chałubiński polecił Sabale ogolić się. Ten przygotował brzytwę, mydło i pędzel. Aby uzyskać dobrą pianę, Sabała pluł na pędzel, na co oburzył się profesor: – Sabała, czyś ty zwariował, plujesz na pędzel! – Obrugał znanego górala, przewodnika wypraw górskich. – Jak golę pana profesora, to pluję na pędzel, a jak innych, to prosto na gębę – próbował usprawiedliwiać się Sabała.

sytuacjastresowa