„Życie jest łatwe, kiedy masz zamknięte oczy i nie rozumiesz niczego, co widzisz…”

John Lennon

Jaki pożytek mamy z asertywności, czy ta nowoczesna technika ma cokolwiek wspólnego z naszym zdrowiem? Mówiąc o komunikacji z innymi ludźmi, nie możemy opuścić tak ważnego obszaru jakim jest asertywność. Asertywność to:

– umiejętność wyrażania siebie (jasno, bezpośrednio),
– szacunek dla siebie (liczenie się z tym, co się czuje i myśli),
– świadomość własnych możliwości i ograniczeń.

Jeżeli pamiętamy, że choroba może być spowodowana negatywnymi emocjami, które w sobie pielęgnujemy, to z samej definicji asertywności wynika, że brak szacunku do siebie jest taką emocją. To przejawia się podejściem „ja nie jestem ważna/ważny, ważna za to jest moja matka, mąż/żona, czy dzieci”. Istnieje więc przełożenie na zaspokajanie potrzeb wszystkich innych, tylko nie moich własnych. Z drugiej strony brak zaspokajania potrzeb przenosi się na powstanie problemu (np. ze zdrowiem), bo tylko poprzez ciało możemy dostać komunikat od własnego ducha (jeżeli wolisz to podświadomości lub umysłu), że coś mamy do zrobienia.

Kolejna cecha to umiejętność wyrażania siebie. Przecież, gdy człowiek czuje się niezrozumiany, to wpada we frustrację („ona/on mnie nie rozumie, z nią/nim nie da się rozmawiać”). A umiejętność wyrażania siebie, to większa szansa na bycie zrozumianym.

I wreszcie świadomość własnych możliwości i ograniczeń. Gdy mam smykałkę do precyzyjnych prac technicznych to mogę szukać pracy w tym kierunku lub realizować się hobbystycznie, jednak, gdy nienawidzę papierów, a podejmuję pracę w administracji – to nie może się dobrze skończyć.

Dotyczy to każdej sfery życia.
W asertywności znajduje się umiejętność mówienia „nie”. Ileż to razy buntowaliśmy się przeciwko kolejnej prośbie matki/siostry/partnera, aby coś wykonać, jednak nie byliśmy w stanie odmówić.

Niestety, nikt za nas tego nie zrobi i gdy raz podejmiemy decyzję o odmowie możemy spotkać się nawet z wrogością („nigdy do tej pory mi tego nie zrobiła”). Jednak gdy poczujemy się dobrze, uzyskamy odpowiedź, że podjęliśmy właściwą decyzję.

Przy odmowie należy zachować poniższe warunki. Przecież nie chodzi o to, że chcesz pokazać wyższość czy siłę, tylko bronisz się przed wykorzystywaniem lub robieniem rzeczy, których nie chcesz zrobić. Bronisz własnego terytorium, wykorzystujesz prawo do własnego zdania i odmowy.

– Zacznij od wyraźnego, stanowczego i głośnego „NIE"

– nie tłumacz się, nie usprawiedliwiaj (podanie przyczyny, to przesadne przepraszanie)

– pamiętaj, że masz prawo powiedzieć „NIE"

– nie sprawiaj wrażenia jakbyś czekał, żeby cię przekonano, abyś zmienił zdanie (zamknij sprawę: zmień temat rozmowy, odejdź lub wróć do poprzedniego zajęcia, etc.)

– pamiętaj, że „NIE" jest odpowiedzią na konkretną prośbę, nie odrzuceniem osoby – jeśli nie wiesz co odpowiedzieć, zyskasz czas mówiąc: – "dam ci znać później"

– bierz odpowiedzialność za mówienie „NIE" – nie miej za złe komuś, że cię o coś poprosił – proś o więcej informacji, jeśli są potrzebne, aby podjąć decyzję.

Herbert Fensterheim, doktor psychologii i profesor psychiatrii na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Cornella w stanie Nowy Jork przez wiele lat badał asertywność i ustanowił prawa człowieka nazwane jego imieniem:

PRAWA CZŁOWIEKA HERBERTA FENSTERHEIMA:

– Masz prawo do wyrażania siebie, swoich opinii, potrzeb, uczuć – tak długo, dopóki nie ranisz innych.

– Masz prawo do wyrażania siebie – nawet jeśli to rani kogoś innego – dopóki twoje intencje nie są agresywne.

– Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb, dopóki uznajesz, że oni mają prawo odmówić.

– Są sytuacje, w których kwestia praw poszczególnych osób nie jest jasna. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sytuacji z drugą osobą.

– Masz prawo do korzystania ze swoich praw.

Jeżeli masz wątpliwości, czy dane zachowanie jest asertywne, sprawdź, czy choćby odrobinę zwiększa Twój szacunek do samego siebie. Jeżeli tak, jest to zachowanie asertywne. Jeżeli nie – nie jest ono asertywne” .

MAPA ASERTYWNOŚCI

Mapa asertywności pomoże Ci sprawdzić, w jakich sytuacjach korzystasz ze swego prawa do asertywnego zachowania, a w jakich masz z tym kłopot.

Jak, w różnych momentach, radzisz sobie z wyrażaniem siebie i uwzględnianiem praw innych osób.

Chodzi o to, żeby znaleźć sytuacje, które pogarszają Twój nastrój, zmniejszają Twoją wiarę w siebie, których się boisz, unikasz, w których czujesz własną bezradność. Albo też zachowujesz się w sposób, który zupełnie Cię nie zadowala. Zacienione kratki wskazują obszary Twoich trudności.

Wstaw krzyżyk do odpowiedniej kratki, przyjmując, że pierwsza oznacza Tak- raczej tak, a druga Nie – raczej nie.

OBRONA SWOICH PRAW POZA SFERĄ OSOBISTĄ Tak, Nie, raczej raczej

tak nie

  1. Czy zdarza Ci się kupić rzecz, na którą właściwie nie masz ochoty, tylko dlatego, że trudno Ci było odmówić sprzedawcy?
  2. Czy wahasz się przed zwróceniem towaru do sklepu, nawet jeśli jest on wadliwy i nieużyteczny?
  3. Jeśli ktoś rozmawia głośno podczas filmu, koncertu, sztuki – czy prosisz go, aby był cicho?
  4. Jeżeli ktoś potrąca lub stuka w Twoje krzesło w kinie czy teatrze – czy prosisz tę osobę, aby przestała?
  5. Jeżeli przeszkadza Ci, że ktoś pali papierosa blisko Ciebie – czy potrafisz to powiedzieć?
  1. Jeżeli sprzedawca niesłusznie obsługuje kogoś bez kolejki – czy zwracasz głośno uwagę?
  2. W przypadku awarii w Twoim mieszkaniu – czy nalegasz, aby pracownik administracji dokonał naprawy, do której jest zobowiązany?
  3. Jeżeli taksówkarz – wbrew Twoim intencjom traktuje resztę jako napiwek- czy upominasz się o swoje pieniądze, choć są one nieduże?

OBRONA SWOICH PRAW W KONTAKTACH OSOBISTYCH Tak, Nie, raczej raczej

tak nie

  1. Jeżeli ktoś zachowuje się wobec Ciebie w sposób niesprawiedliwy lub krzywdzący – czy zwracasz mu uwagę?
  2. Jeżeli ktoś pożyczył od Ciebie pieniądze lub jakąś rzecz i zwleka z oddaniem – czy wspominasz mu o tym?
  3. Jeżeli ktoś prosi Cię o przysługę, której spełnienie wydaje Ci się trudne lub niewygodne – czy odmawiasz?
  4. Czy masz wrażenie, że inni ludzie mają tendencje do wykorzystywania Ciebie lub rządzenia Tobą?
  5. Czy często zdarza Ci się robić coś, na co nie masz ochoty, tylko dlatego, że nie potrafisz przeciwstawić się otoczeniu?

INICJATYWA I KONTAKTY TOWARZYSKIE Tak, Nie, raczej tak raczej nie

  1. Czy jesteś w stanie rozpocząć rozmowę z obcą osobą?
  2. Czy często odczuwasz trudności w podtrzymywaniu rozmowy towarzyskiej?
  3. Czy sprawia Ci trudność podtrzymywanie kontaktu wzrokowego z osobą, z którą rozmawiasz?
  4. Czy swobodnie uczestniczysz w spotkaniu towarzyskim, na którym nie znasz nikogo oprócz gospodarza?

WYRAŻANIE I PRZYJMOWANIE KRYTYKI I POCHWAŁ
1. Gdy ktoś Cię chwali – czy wiesz jak się zachować?
2. Czy zdarza Ci się chwalić znajomych, przyjaciół, członków rodziny? 3. Gdy ktoś Cię krytykuje – czy wiesz jak się zachować?
4. Czy masz trudności w krytykowaniu znajomych, członków rodziny?

WYRAŻANIE PRÓŚB

Tak, raczej tak Nie, raczej nie             

Tak, raczej tak

Nie, raczej nie

  1. Czy potrafisz zwrócić się do nieznajomej osoby z prośbą o pomoc?
  2. Czy potrafisz prosić znajomych, przyjaciół, członków rodziny o przysługi lub pomoc?

WYRAŻANIE UCZUĆ Tak, raczej Nie, raczej tak nie

  1. Czy potrafisz otwarcie i szczerze wyrażać ciepło, sympatię, zaangażowanie wobec mężczyzn?
  2. Czy potrafisz otwarcie i szczerze wyrażać złość, niezadowolenie wobec mężczyzn?
  3. Czy potrafisz otwarcie i szczerze wyrażać ciepło, sympatię, zaangażowanie wobec kobiet?
  4. Czy potrafisz otwarcie i szczerze wyrażać niezadowolenie i złość wobec kobiet?
  5. Czy często zdarza Ci się unikać pewnych ludzi lub sytuacji z obawy przed własnym zakłopotaniem?
  6. Czy zdarza Ci się dzielić swoimi odczuciami z inną osobą?

WYSTĄPIENIA PUBLICZNE Tak, Nie, raczej tak raczej nie

  1. Czy sprawia Ci trudność zabranie głosu przed dużą publicznością?
  2. Czy odczuwasz trudności podczas wystąpień publicznych (przemówienie, pogadanka) wobec szerszego forum?

WYRAŻANIE OPINII Tak, Nie, raczej raczej

tak nie

  1. Jeżeli rozmawiając z kimś, uświadomisz sobie, że masz odmienne zdanie – czy zwykle wyrażasz swój pogląd?
  2. Czy często unikasz wypowiadania prawdziwej opinii na jakiś temat z obawy, aby rozmówca nie nabrał o Tobie błędnego wyobrażenia?
  3. Czy często przeżywasz taką sytuację, że inni atakują Twoje zdanie, a Ty masz kłopot z jego obroną?
  4. Czy masz zwyczaj reagować niepokojem i napięciem, gdy Twój rozmówca ma odmienne zdanie od Twojego?

KONTAKT Z AUTORYTETEM Tak, Nie, raczej raczej

tak nie

  1. Jeżeli masz odmienne zdanie, niż ktoś, kto jest dla Ciebie autorytetem – czy otwarcie wyrażasz swoje stanowisko?
  2. Czy podczas kontaktu z osobą, która jest dla Ciebie autorytetem, zdarza Ci się rezygnować ze swoich interesów, na korzyść interesów tej osoby?

NARUSZENIE CUDZEGO TERYTORIUM Tak, Nie, raczej tak raczej nie

  1. Czy zdarza Ci się kończyć zdania za inne osoby?
  2. Czy masz zwyczaj używać krzyku jako sposobu zmuszania innych do zrobienia tego, czego Ty chcesz?
  3. Czy złoszcząc się, masz zwyczaj używania wyzwisk i niecenzuralnych wyrazów?
  4. Czy kontynuujesz prowadzenie sprzeczki, mimo że druga osoba od dłuższego czasu ma jej dosyć?
  5. Czy masz zwyczaj podejmować decyzje za inne osoby dorosłe?

Wróć teraz do tych punktów mapy, przy których Twój krzyżyk znalazł się w zacienionej kratce. Przypomnij sobie, o jakich chwilach z Twojego życia myślałeś, odpowiadając na dane pytanie. Spisz na kartce te sytuacje, z którymi masz kłopot, uwzględniając nie tylko te okoliczności , ale przede wszystkim osoby, których dotyczy trudność. Teraz zaplanuj zmianę.

Alicja

Do psychiatry przychodzi Iwanow i mówi:
– Panie doktorze, każdej nocy śni mi się krasnoludek i...
– Dobra, dobra, znam to, niech go pan po prostu gdzieś wyśle.
Następny dzień. Drzwi do gabinetu psychiatry otwierają się, wchodzi krasnoludek i mówi: – Ja od Iwanowa...

Back to top